สแกนดิเนเวียนดีไซน์ กับความเป็นประชาธิปไตยในงานออกแบบ

H&M, COS, Marimekko, IKEA … ยังไม่รวมถึงปรัชญาการใช้ชีวิตอย่าง Hygge  และ Lagom อีกนะ ดีไซน์แบบสแกนดิเนเวียนกำลังครองโลกแบบที่เราไม่รู้เนื้อรู้ตัว… นี่คือสิ่งที่ผุดขึ้นมาในความคิดเราระหว่างที่เดินชมสเปซป็อป-อัพของ Fritz Hansen แบรนด์เฟอร์นิเจอร์จากเดนมาร์ก อีกหนึ่งแบรนด์สแกนดิเนเวียนที่โด่งดังและฮ็อตฮิตระดับโลก

ว่าแต่ทำไมดีไซน์แบบสแกนดิเนเวียถึงมาแรงนักในช่วงหลังๆ นี้? เราสันนิษฐานว่าคงเป็นเหมือนสัจธรรมของโลกนั่นแหละที่เมื่อยุคบริโภคนิยมดำเนินไปถึงจุดสูงสุดแล้ว มันก็จะเริ่มลดระดับลงมาเอง จากยุคที่หลงใหลในความหรูหรา ฟู่ฟ่า แม็กซิมัลลิสต์ โลกเรากำลังกลับเข้าสู่ความมินิมัล ลดความอลังการ หันมาสนใจแต่สิ่งที่มีค่าและ spark joy อย่างแท้จริง ผนวกกับวิกฤตการณ์ด้านสิ่งแวดล้อมต่างๆ อีกด้วยแล้ว “น้อยแต่มาก เรียบแต่โก้” ก็น่าจะดีกว่า

และดีไซน์แบบโมเดิร์นของสแกนดิเนเวียก็ดูจะตอบรับกับโจทย์นี้ได้เป็นอย่างดี ในยุคทศวรรษที่ 1950s แนวคิดการออกแบบแบบโมเดิร์นนิสต์ได้แพร่หลายไปทั่วโลก ทางฝั่งสแกนดิเนเวียเอง สไตล์การออกแบบที่เน้นฟังก์ชั่น (Functionalism) ก็ได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ แม้รูปแบบของสไตล์โมเดิร์นในภูมิภาคนี้จะสอดคล้องกับสไตล์โมเดิร์นในภูมิภาคอื่นที่เน้นเส้นสายน้อยๆ ดูสะอาด เน้นฟังก์ชั่นเป็นหลัก แต่สิ่งที่โดดเด่นกว่าใครคือการเลือกใช้วัสดุธรรมชาติที่ดูอบอุ่น ที่ว่ากันว่าเป็นการออกแบบที่สอดคล้องกับปรัชญา Hygge หรือการจัดกระทำสภาพแวดล้อมให้ “อบอุ่น” และ “น่าอยู่” ที่สุด ท่ามกลางสภาพอากาศอันหนาวเหน็บในภูมิภาคนี้ ซึ่งแนวคิดดังกล่าวก็สะท้อนออกมาอย่างชัดเจนผ่านผลงานของดีไซเนอร์แห่งยุคอย่าง Finn Juhl, Hans Wegner หรือ Arne Jacobsen และเหตุที่เลือกใช้วัสดุจากธรรมชาตินั้นก็ง่ายมาก เพราะเป็นสิ่งที่มีมากและหาได้ง่ายในท้องถิ่น

การผสมผสานวัสดุธรรมชาติที่หาได้ในท้องถิ่นเข้ากับฟังก์ชั่นและรูปลักษณ์เรียบง่ายนี้เองทำให้สไตล์โมเดิร์นจากสแกนดิเนเวียมักถูกเรียกให้เป็นดีไซน์ที่เป็นประชาธิปไตย (democratic design) หรือดีไซน์ที่ออกแบบมาเพื่อคนส่วนมาก หรือดีไซน์ที่สามารถเชื่อมโยงกับคนส่วนมากได้ ดีไซน์แบบนี้ตั้งอยู่บนแนวคิดที่ว่าผลิตภัณฑ์ที่สวยงามและมีประโยชน์ใช้สอยนั้นไม่ควรสงวนไว้สำหรับคนรวยเท่านั้น แต่ควรให้ประชาชนทุกชนชั้นเข้าถึงได้โดยเสมอภาคกัน ซึ่งในที่นี้ไม่ได้หมายถึงด้านราคาเท่านั้น แต่ยังรวมถึงด้านดีไซน์ด้วย 

ส่วนแบรนด์ Fritz Hansen นั้น คือแบรนด์เฟอร์นิเจอร์ที่ก่อตั้งที่โคเปนเฮเกน ประเทศเดนมาร์กในปีค.ศ. 1872 โดยช่างทำเฟอร์นิเจอร์นาม Fritz Hansen ด้วยสไตล์งานแบบโมเดิร์นและการคอลแลบกับดีไซเนอร์ชื่อดังอย่าง Hans Wegner และ Arne Jacobsen ได้นำมาสู่การถือกำเนิดดีไซน์ที่เป็นไอคอนมากมาย ตั้งแต่ China Chair ไปจนถึง Egg Chair และเก้าอี้ Series 7 และทำให้แบรนด์ Fritz Hansen กลายเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก และได้ยกระดับดีไซน์แบบสแกนดิเนเวียนให้กลายเป็นลักชัวรี่ดีไซน์ด้วยการใช้วัสดุระดับพรีเมียม

ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่เว็บไซต์ Norse Republics