เมื่อถึงเวลาเก็บตัวในบ้านอีกรอบ เราก็เริ่มกลับมาสู่ความสุขในบ้านกันอีกหน สำหรับคนชอบต้นไม้ก็คงถึงเวลาซื้อต้นไม้ ตุนเครื่องปลูก ปุ๋ยและอุปกรณ์กันยกใหญ่ ซึ่งใครที่อาจไม่ค่อยประสบความสำเร็จในรอบที่แล้วสักเท่าไหร่แต่ใจยังอยากไปต่อ นี่คือเคล็ดลับที่เราเรียนรู้จากประสบการณ์ตรงที่เลี้ยงมาแล้วก็มาก และกว่าจะคุยกับแต่ละต้นได้รู้เรื่องก็ใช้เวลาพอสมควรทีเดียว
ก่อนอื่นคงต้องเริ่มจากคำว่า “ต้นไม้ในบ้าน” กันก่อน อันที่จริงแล้ว ต้นไม้ส่วนใหญ่ไม่ได้ถูกออกแบบมาให้อยู่ในบ้าน ซึ่งถ้าอยากจะให้ต้นไม้สวยจริงๆ อาจจะต้องมีสองต้นเหมือนกันไว้สลับกันวางไว้ในบ้านดีกว่า หรือถ้าอยากจะเลี้ยงแบบปกติให้รอด สิ่งสำคัญคือเรื่องอากาศที่ต้องถ่ายเทและการรดน้ำที่ต้องระวังไม่ให้มากเกินพอดี (สาเหตุการตายที่พบได้มากที่สุดคือรดน้ำมากเกินไป) การรดน้ำควรให้สมดุลกับปริมาณแสง และหมั่นสังเกตต้นไม้อยู่เสมอว่ามีศัตรูพืชหรือไม่ เพราะการวางต้นไม้ไว้ในห้องที่มีเครื่องปรับอากาศอาจทำให้ดินชื้นและกลายเป็นแหล่งที่อยู่ของราและแบคทีเรียต่างๆได้ ดังนั้นถ้าอยากให้ต้นไม้อยู่กับเราไปนานๆ แต่บ้านมีพื้นที่จำกัด แนะนำให้วางไว้ที่ระเบียงให้โดนแดดและอากาศถ่ายเทดีกว่า
จากนั้นควรมาดูเรื่องเครื่องปลูก ไม้กระถางส่วนใหญ่ควรเน้นเครื่องปลูกที่โปร่ง ถ้าใช้กาบมะพร้าวควรใส่ใบก้ามปู ดินและปุ๋ยอินทรีย์เพื่อให้มีธาตุอาหารนิดหน่อย เนื่องจากยอดฮิตส่วนใหญ่จะชอบแนว “ชื้นแต่ไม่แฉะ” เวลารดน้ำจึงไม่ควรให้น้ำขังอยู่ในจานรอง และที่สำคัญคือกระถางควรจะมีรูระบายน้ำด้วย และเนื่องจากต้นไม้ต้องสังเคราะห์แสง ที่ที่วางจึงควรมีแสงอยู่พอประมาณ
และที่สำคัญที่สุด (และอาจจะเป็นอย่างแรก) คือลักษณะนิสัยของต้นไม้ที่เราควรจะศึกษาให้เข้าใจก่อนแต่เนิ่นๆ ถ้าจะซื้อต้นไม้ตามใจตนเองก็ควรให้แน่ใจก่อนว่ามีที่ให้อยู่และเติบโตได้อย่างเหมาะสม ควรศึกษาว่าต้นไม้ที่ที่มาจากไหนของมุมโลก หรืออาจเริ่มจากการดูที่ปลูกก่อนแล้วค่อยซื้อต้นไม้มาวางก็ได้ แบบนี้จะอยู่ได้ยั่งยืนกว่า และนี่คือลักษณะพื้นฐานเบื้องต้นของต้นไม้ในบ้านที่กำลังเป็นที่นิยมในขณะนี้และเคล็ดลับในการดูแลขึ้นพื้นฐาน
ไทรใบสัก
ไทรใบสักเป็นไม้แดด จะงามเมื่อตั้งอยู่ในที่ที่โดนแดดอย่างน้อย 3-5 ชั่วโมง ถ้าแดดน้อยใบอาจใบร่วงได้ เครื่องปลูกควรโปร่ง รดน้ำปานกลางแต่ให้สม่ำเสมอ ไม่งั้นอาจเกิดจุดน้ำตาลบนใบอ่อน (edema) และถ้ารดน้ำน้อยไปหรือมากไปอาจทิ้งใบได้ (สังเกตว่าถ้าดินแห้งค่อยรด) ถ้าใบมีรอยไหม้สีน้ำตาลอาจเกิดจากศัตรูพืช โดนแดดมากแต่รดน้ำน้อยไป และอย่าเอาหินโรยหน้าดินเพราะต้นไม้จะหายใจไม่ออก
ยางอินเดีย
เหมือนไทรใบสักคือชอบแดด ควรโดนแดดอย่างน้อย 3-5 ชั่วโมง ถ้าแดดน้อยแต่น้ำเยอะจะทิ้งใบ ถ้าแดดไม่พอใบจะตกและไม่แตกใบใหม่ เครื่องปลูกต้องโปร่ง ศัตรูพืชค่อนข้างเยอะโดยเฉพาะราและแบคทีเรีย
มอนสเตอร่า
เป็นไม้ในร่มรำไร ถ้าโดนแดดมากเกินไปใบจะไหม้ ถ้าน้ำขังอยู่บนใบแล้วโดนแดดแรงจะเป็นปื้นสีดำ ถ้าขอบใบเหลืองหรือน้ำตาลอาจเกิดจากน้ำน้อยไปหรือเชื้อรา ไม่ค่อยชอบน้ำแต่ชอบอากาศชื้น รดน้ำเมื่อดินแห้ง เครื่องปลูกต้องโปร่งมาก รดน้ำให้น้ำไหลผ่านก้นกระถาง ถ้าไม่คลี่ใบออกอาจจะพลังงานไม่พอเพราะต้องการสารอาหารเพิ่ม ถ้าใบติดกับกระจกที่มีแสงเข้าอาจจะไหม้ได้
พลูต่างๆ
ทั้งพลูด่าง พลูฉีก พลูฉลุ พลูอินโด พลูหัวใจแนบ สามารถเลี้ยงในน้ำได้ แต่ถ้าจะเลี้ยงในดินเครื่องปลูกต้องโปร่ง อยู่รำไรไม่ชอบแดด เลี้ยงง่ายแค่อย่ารดน้ำเยอะเกิน แต่ถ้าขาดน้ำใบจะม้วน เป็นหนึ่งในตระกูลที่เลี้ยงใบบ้านได้
ฟิโลเดนดรอน
ทั้งซานาดู หูช้าง เบอร์กิน พิงค์พรินเซส ก้ามกุ้ง ไม้แดดรำไร เครื่องปลูกต้องโปร่งมาก ไม่ต้องการน้ำมาก
กวักมรกต
เป็นไม้แดดรำไร ไม่ชอบน้ำมาก ถ้ารดน้ำมากไปอาจจะใบเหลือง รดน้ำเมื่อดินแห้ง สามารถปลูกในอาคารได้
คล้า
ยังไม่ประสบความสำเร็จในการเลี้ยง กลับดาวไปก่อน เท่าที่รู้คือชอบชื้นแต่ไม่แฉะ ดินห้ามแฉะ ห้ามอยู่โดดเดี่ยว ต้องอยู่เป็นหมู่คณะถึงจะรอด เครื่องปลูกต้องโปร่ง
ไม้บอนไซ
ทั้งเชอร์รี่แคระ ม่วงเจริญ เฟื่องฟ้า แก้วแคระ ส่วนใหญ่ชอบแดดและชอบน้ำมาก รดน้ำทุกวัน แต่แดดก็ต้อง 100% ด้วย โดยเฉพาะม่วงเจริญสามารถเทน้ำไว้เต็มจานรองได้
ไม้โขดต่างๆ
บัวบกโขด มะยมโขด ชวนชม จะสะสมน้ำไว้ในโขดอยู่แล้ว เพราะฉะนั้นไม่ต้องรดน้ำเยอะ (4-5 วันรดที) ถ้ารดน้ำเยอะไปใบอาจเหลือง ควรโดนแดดบ้าง ไม่ต้องการความสนใจมาก
ช้อนเงินช้อนทอง
ชอบแดดและชอบน้ำ ทนมาก แดดถึงน้ำถึงจะงาม แต่ถ้าใบเหลืองอาจเป็นเพราะโดนแดดมากและน้ำน้อยไป
อโกลนีมาหรือแก้วกาญจนา
เป็นไม้แดดรำไร เครื่องปลูกโปร่ง ไม่ได้ชอบน้ำมาก ถ้าน้ำมากเกินไปอาจจะเน่าได้ หมั่นระวังเพลี้ยแป้งที่ซ่อนอยู่ในก้านใบ ถ้าใบเหลืองเป็นจุดๆ อาจแปลว่าโดนเพลี้ยหรือเน่า เลี้ยงได้บ้านได้แต่อย่ารดน้ำมากไป
ลิ้นมังกร
แล้วแต่สายพันธุ์ บางชนิดก็อยู่แดดจัดได้เลย บางชนิดถ้าโดนแดดมากใบจะแตกเป็นร่อง (เช่น มูนไชน์ และพันธุ์ที่ใบบางๆ) ไม่ค่อยชอบน้ำ รดน้ำเมื่อดินแห้งก็พอ รดมากเกินรากจะเน่า และเลือกกระถางที่พอดีกับต้น ไม่ใหญ่จนเกินไปเพราะรากจะเน่า ศัตรูพืชค่อนข้างเยอะควรหมั่นสังเกต
แคคตัส ยูโฟเบีย กุหลาบหิน อะกาเว่ ฮาโวเทีย อะโล
ความต้องการหลากหลาย ส่วนใหญ่จะชอบแดด ไม่ต้องการน้ำมาก เลือกกระถางที่พอดีกับต้น หมั่นสังเกตศัตรูพืช (โดยเฉพาะหนู)
และนี่ก็เป็นเพียงส่วนหนึ่งที่เรารวบรวมไว้เผื่อจะเป็นประโยชน์สำหรับคนที่อยากลองเลี้ยงต้นไม้ดูบ้าง ท้ายที่สุดแล้วขอให้ระลึกไว้ว่าการปลูกต้นไม้เป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ วิธีที่ทำให้ต้นไม้งอกงามอาจไม่ได้มีเพียงวิธีเดียว แต่สิ่งที่สำคัญคือต้องหมั่นสังเกตและใส่ใจอยู่เสมอ ควบคุมสภาพแวดล้อมให้เข้ากับธรรมชาติของต้นไม้แต่ละต้น ใส่ปุ๋ยและเปลี่ยนเครื่องปลูกบ้างเป็นครั้งคราว แค่นี้ก็ลดโอกาสน้องกลับดาวก่อนเวลาอันควรได้แล้ว
