บทบาทของ “ผู้นำ” ถือเป็นบทบาทที่สำคัญในทุกหน่วยทางสังคม เพราะหลายๆ ครั้ง อนาคตของคนทั้งกลุ่มหรือองค์กร (หรือแม้แต่ประเทศชาติ) ก็ขึ้นอยู่กับตัวผู้นำนี้เอง จึงไม่แปลกเลยที่ในวงการจิตวิทยาจะมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับภาวะผู้นำอย่างกว้างขวาง ว่าแต่คุณ (หรือเจ้านายคุณ) เป็นผู้นำแบบไหน? มาดูกันดีกว่า
1. Democratic leader
แปลได้ตามตัวอักษรเลยว่าผู้นำที่เป็นประชาธิปไตย โดยมักจะตัดสินใจจากข้อมูลคือความคิดเห็นของลูกทีมเป็นหลัก ว่ากันว่าสไตล์ผู้นำแบบนี้เป็นสไตล์ที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด เพราะเปิดโอกาสให้ลูกทีมได้มีส่วนร่วมนั่นเอง ทฤษฎีภาวะผู้นำแบบนี้บัญญัติโดยนักจิตวิทยา Kurt Lewin, R Lippit และ R.K. White ที่ระบุภาวะผู้นำจากรูปแบบของการตัดสินใจ (มี 3 แบบคือ Democratic, Autocratic และ Laissez-Faire) ผู้นำแบบนี้จะฉลาด จริงใจ สร้างสรรค์และมีความแฟร์สูง
2. Autocratic leader
สไตล์นี้จะตรงข้ามกับข้อแรก คือเน้นตัวเองเป็นหลัก ผู้นำแบบนี้จะตัดสินใจโดยไม่ฟังเสียงใคร และไม่ปรึกษาใครด้วย ถ้าองค์กรใดมีผู้นำแบบนี้ก็อาจจะอยู่ยากหน่อย เพราะเป็นไปได้มากที่พนักงานจะลาออกบ่อยเพราะไม่มีสิทธิ์มีเสียงใดๆ เลย
3. Laissez-Faire leader
แปลตามภาษาฝรั่งเศสก็คือ “ปล่อยให้ทำไป” เป็นผู้นำที่ยกอำนาจให้ลูกทีมไปเลย ผู้นำแบบนี้มีอยู่มากในวงการสตาร์ทอัพ คือไม่มาจุกจิกจู้จี้ ปล่อยให้ทำงานกันไป ขอให้ได้งานเป็นพอ แต่องค์กรที่มีผู้นำแบบนี้ก็ต้องระวังไว้นิดหนึ่ง เพราะถ้าลูกทีมไม่ดีบริษัทก็อาจจะไม่พัฒนาไปไหน
4. Strategic leader
ผู้นำแบบนี้เป็นผู้นำที่ให้ความสำคัญกับสมดุลระหว่างการปฏิบัติงานกับการเติบโตของบริษัท ผู้นำแบบนี้มีระบบการคิดที่เป็นแบบแผน และใส่ใจเรื่องชีวิตความเป็นอยู่ของพนักงาน Gavetti อธิบายถึงผู้นำประเภทนี้ว่าเป็นทั้งนักเศรษฐศาสตร์และนักจิตวิทยาที่ดี เพราะเป็นคนที่มักจะมองเห็นช่องทางใหม่ๆ เสมอ และสามารถกระตุ้นให้ลูกทีมมองเห็นข้อดีของช่องทางใหม่ๆ ดังกล่าวเพื่อพัฒนาตนเองและบริษัทต่อไป
5. Transformational leader
นับเป็นสไตล์ผู้นำในฝันของใครหลายคน เพราะเป็นผู้นำที่ใส่ใจในการพัฒนาศักยภาพของลูกทีม ผู้นำแบบนี้จะมีเป้าหมายและเดดไลน์ที่ชัดเจนเพื่อผลักดันให้ลูกทีมพัฒนาตัวเองให้ดีขึ้น แถมยังช่วยให้บรรลุเป้าหมายของบริษัทด้วย ผู้นำแบบนี้มักจะเป็นตัวอย่างหรือ role model ที่ดี สามารถสร้างแรงบันดาลใจให้ลูกทีมได้
6. Transactional leader
เป็นสไตล์ผู้นำที่พบเห็นได้ทั่วไปในทุกวันนี้ คือมีการให้รางวัลตอบแทนการทำงานที่ดี อย่างเช่นได้ค่าคอมหรือเปอร์เซนต์เพิ่ม ภาวะผู้นำแบบนี้มาจากแนวคิดของ Max Weber นักสังคมวิทยาชาวเยอรมัน โดยเขาเรียกผู้นำแบบนี้ว่าเป็นผู้นำแบบ rational-legal leader คือไม่ต้องมีเสน่ห์ก็ได้ แต่เน้นกลยุทธ์ยื่นหมูยื่นแมว และไม่ค่อยเข้ามายุ่งกับการทำงานของลูกทีมสักเท่าไหร่
7. Coach-Style leader
ผู้นำแบบนี้จะมีบทบาทคล้ายๆโค้ชของทีมกีฬา ที่เน้นที่การระบุและพัฒนาศักยภาพของลูกทีม โดยให้ลูกทีมแต่ละคนพัฒนาทักษะแตกต่างกันออกไป และเน้นการสร้างกลยุทธ์ที่ทำให้ทีมมีทีมเวิร์กมากยิ่งขึ้น
8. Bureaucratic leader
เป็นผู้นำที่บริหารงานตามตำรา อาจจะมีการฟังเสียงจากลูกทีมบ้าง แต่ถ้าความเห็นของลูกทีมขัดกับนโยบายบริษัทก็ไม่เชื่อลูกทีมอยู่ดี ผู้นำแบบนี้ทำให้บริษัทอยู่ได้อย่างคงที่ แต่อาจจะไม่มีนวัตกรรมใหม่หรือไม่มีอะไรว้าวเลย
แม้จะมีการวิจัยอย่างกว้างขวาง แต่ก็ไม่มีนักวิชาการคนไหนฟันธงลงไปว่าผู้นำแบบไหนคือผู้นำที่ดีที่สุด เพราะสไตล์ของผู้นำที่เหมาะสมก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่นๆ ด้วย อย่างเช่นรูปแบบขององค์กรหรือการมีส่วนร่วมของพนักงาน เป็นต้น
อ้างอิง:
1. https://www.businessballs.com/leadership-models/leadership-styles-3-style-model-kurt-lewin/
2. https://blog.hubspot.com/marketing/leadership-styles
