ถ้าจะให้ลิสต์รายชื่อช่างภาพสายดาร์กที่สร้างผลงานแนวโลกตะลึง เราเชื่อว่าชื่อของ โนบุโยชิ อารากิ จะต้องเป็นหนึ่งในนั้นแน่นอน เพราะงานของช่างภาพวัยดึกอารมณ์ดีคนนี้มักจะตั้งคำถาม และสร้างความย้อนแย้งระหว่าง ‘ความลามก’ และ ‘ความอีโรติก’ ในวัฒนธรรมตะวันออกอยู่เสมอ ล่าสุดนี้ Leica Gallery Bangkok จับมือกับ ปิยทัต เหมทัต ผู้อำนวยการฝ่ายศิลป์ของโฟโต้บางกอกเฟสติวัล 2019 พาผลงาน “Life by Film by Nobuyoshi Araki” มาจัดแสดงให้ชาวไทยได้สัมผัสกับมุมมองแปลกต่างของปรมาจารย์ท่านนี้ ที่เจ๋งคือเป็นงานที่เข้าชมได้ฟรี ณ Leica Gallery Bangkok
“โนบุโยชิ อารากิ คือใคร” และ “เพราะอะไรคุณถึงไม่ควรพลาดนิทรรศการของเขา”
ฮิซาโกะ โมะโตะโอะ คิวเรเตอร์หญิงผู้เปรียบเป็นดั่ง ‘มือขวา’ ของอารากิมาตลอดหลายทศวรรษ กระซิบบอกเหตุผล 5 ประการที่คนรักภาพถ่ายต้องคว้าโอกาสมาชมนิทรรศการนี้
1. จากนี้ไปคุณจะหาชมงานใหม่ของอารากิไม่ได้ง่ายๆ อีกแล้ว
เพราะด้วยอายุที่มากขึ้นของชายชราและปัญหาด้านสุขภาพ เขาจึงมิได้สร้างงานใหม่ออกมามากนัก อย่างไรก็ดีในนิทรรศการนี้คุณจะได้เห็นผลงานภาพถ่ายขาวดำชุดล่าสุดของเขาจำนวนถึง 30 ภาพ ที่ตั้งใจครีเอทขึ้นจากความสุขในช่วงท้ายของชีวิต โดยนำเสนอความคิดอ่านที่ลุ่มลึกผ่านกล้องฟิล์ม Leica M7
“อารากิคือผู้ให้กำเนิดหลายสิ่งอย่างที่ไม่มีใครเคยทำมาก่อน บวกกับการแต่งตัวที่แปลกประหลาด คำพูด การกระทำ รวมทั้งนิสัยที่ตลกขบขัน ยิ่งทำให้ผู้ชมตื่นเต้นไปกับความน่าค้นหาที่อารากิสร้างขึ้น”
– ฮิซาโกะ โมะโตะโอะ / ภัณฑารักษ์ –
2. ก่อนได้รับยกย่องเป็นศิลปินระดับโลก อารากิคือช่างภาพอีโรติกที่คนญี่ปุ่นมองว่าเป็นจอมลามก
ผลงานของอารากินั้นได้รับอิทธิพลจากความปั่นป่วนของสังคมเมืองที่เกิดขึ้นในกรุงโตเกียวหลังยุคเศรษฐกิจฟองสบู่ ภาพถ่ายของเขาเต็มไปด้วยความมีชีวิตแบบแท้จริง ไร้กฏเกณฑ์ ถ่ายทอดอย่างซื่อๆ หากแต่มีพลังดึงดูดอย่างสูง เขาคือผู้ที่ปลุกกระแสการประเมินคุณค่าเชิงประวัติศาสตร์ของศิลปะภาพถ่ายในญี่ปุ่นขึ้นใหม่อีกครั้ง อาจกล่าวได้ว่างานของอารากิมีอิทธิพลต่อช่างภาพรุ่นหลังที่เราเรียกกันว่า ‘Araki Children’ เป็นอย่างมาก
“หากชีวิตไม่น่าสนใจ ภาพถ่ายก็ไม่น่าสนใจ”
– โนบุโยชิ อารากิ –
3. ประเด็นต้องห้ามจุดประกายให้ผลงานเป็นที่นิยมได้เสมอ
ภาพของอารากิวิพากษ์วิจารณ์ค่านิยม Orientalism ในญี่ปุ่นอย่างตรงไปตรงมา เขาสื่อสารภาวะที่อารยธรรมตะวันออก ‘ตกอยู่ในกับดัก’ ของกรอบความคิดตะวันตก จนในที่สุดก็สร้างความชอบธรรมให้โลกตะวันตกมาครอบงำโลกตะวันออกได้จริงๆ อารากิประจันหน้ากับแนวคิดนี้อย่างต่อเนื่อง ผลงานของเขาไม่ได้นำเสนอแค่ประเด็นเรื่องเพศ ความรุนแรง หรืออาชญากรรม แต่เป็นแก่นพื้นฐานทั่วไปในจิตใจของมนุษย์ ซึ่งรวมถึงเรื่อง ‘คิมบะคุ’ (ศิลปะการมัดเชือกตามเรือนร่างของญี่ปุ่น) ที่ทำให้งานของเขาโด่งดังไปทั่วโลกด้วย
4. “ยิ่งแก่ รูปยิ่งออกมาดี” คือสัจธรรมของช่างภาพที่ทุ่มเทในอาชีพ
อารากิกล่าวว่า “เมื่อรู้ตัวว่าเข้าใกล้ความตายมากเท่าไหร่ ผมก็เรียนรู้ที่จะพอเพียง และละเอียดอ่อนกับความสวยงามในชีวิต” ผลงานของเขาที่รวบรวมมาจัดแสดงในนิทรรศการนี้ ไม่ต่างกับกระจกบานใหญ่ที่สะท้อนให้เราเห็นถึงสัจธรรมในชีวิตสองเรื่อง หนึ่งคือ ‘การมีชีวิต’ ที่เล่าผ่านมุมมองของความสุข ความทะเยอทะยาน และความปรารถนาในจิตใจมนุษย์ สองคือ ‘ความตาย’ ที่นำเสนอผ่านความเจ็บปวด การสูญเสีย และบาดแผลในจิตใจ เป็นต้น
“การถ่ายภาพคือการมีชีวิต เช่นเดียวกับการหายใจและการเต้นของชีพจร”
5. เรียนรู้การมองโลกตามจริง ผ่านการใช้ชีวิตบนความเป็นจริง
เวลาที่อารากิถ่ายภาพ สายตาของเขาจะอยู่ในระดับเดียวกับวัตถุที่ถ่ายเสมอ เช่นหากเขาถ่ายภาพแมว เขาก็จะย่อตัวคลุกลงไปกับพื้นเลย หรือเวลาที่เขาถ่ายภาพเด็กหรือคนชรา เขาก็จะลดกล้องให้อยู่ในระดับใบหน้าของคนเหล่านั้น ในช่วงที่อารากิป่วยหนักต้องรักษาตัวในโรงพยาบาล เขายิ่งมองเห็นมุมมองเรื่องชีวิตและความตายชัดเจนขึ้น ทุกวันนี้เขามองชีวิตเป็นสิ่งสวยงาม และมองว่าความตายไม่ใช่เรื่องไกลตัว …ซึ่งการตื่นรู้นี้กลับทำให้ผลงานของเขามีชีวิตชีวายิ่งขึ้นกว่าสมัยหนุ่มเสียอีก
** นิทรรศการ Life by Film by Nobuyoshi Araki : มองโลกในแบบ “โนบุโยชิ อารากิ” จัดแสดงที่ Leica Gallery Bangkok ชั้น 2 เกษรวิลเลจ วันนี้ถึง 27 พฤศจิกายน 2562
ข้อมูลเพิ่มเติม: facebook.com/LeicaGalleryBangkok
